Dòng tiền thông minh hay dòng tiền lớn chính là động lực của xu hướng giá, là yếu tố dẫn dắt và tạo lập thị trường. Với những nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ, nếu biết giao dịch nương theo dòng tiền thông minh, bạn sẽ có lời. Ngược lại, nếu giao dịch ngược với thế lực này, bạn sẽ sớm bị “nuốt chửng”.
Tiếp cận
Thị trường chứng khoán khắc nghiệt không chỉ vì khó dự đoán mà còn bởi sự bất cân xứng thông tin giữa một bên là những nhà đầu tư quyền lực và một bên là nhà đầu tư cá nhân yếu thế. Hầu hết những thông tin có giá trị, có ảnh hưởng tới thị trường đều đã được giới quyền lực biết từ trước và tận dụng chúng trong quá trình đầu tư. Trong khi đó, ở chiến tuyến còn lại, những nhà đầu tư cá nhân vẫn mơ hồ không hiểu chuyện gì đang xảy ra, không biết vì sao giá cổ phiếu tăng giảm một cách bất thường.
Liệu điều này có nhuốm màu thuyết âm mưu? Thực tế đây là những lợi thế khách quan mà bất cứ người làm chuyên về ngành nghề nào đó cũng sẽ hiểu ngay. Với các nhà đầu tư “quyền lực” - những thành viên thị trường đã hoạt động trên thị trường từ rất lâu, họ thành công với phương pháp đầu tư, thể hiện qua số vốn đầu tư rất lớn, cùng với đó là các mối quan hệ trong giới mở rộng, khả năng phân tích sâu sắc và kinh nghiệm thương trường. Do vậy, nếu thị trường có cơ hội, họ là những người phát hiện ra đầu tiên. Và khi thị trường có dấu hiệu biến động, họ cũng là người có hành động thoát vị thế đầu tiên.
Vấn đề này cũng giống như trong phim “Trò chơi con mực” nổi tiếng gần đây. Ở cuộc chơi bước đi trên kính, trong khi tất cả các người chơi khác phó mặc cho may rủi, thì người thợ kính có thể nhìn ánh sáng phản chiếu qua gương để biết được nên bước sang trái hay sang phải.
Đây là thực tế diễn ra ở mọi nhóm ngành nghề. Nếu không hiểu điều này, bạn có thể sẽ giống như nhiều người khác, cho rằng đầu tư chứng khoán là trò chơi may rủi. Thị trường vận động theo một quy luật rõ ràng: Thuận dòng xu hướng thì được, ngược dòng xu hướng thì mất.
I/ Đầu tư theo dòng tiền thông minh là gì?
Dòng tiền trong chứng khoán là khối lượng giao dịch khớp lệnh từng phiên của một cổ phiếu hay chỉ số chứng khoán nào đó. Có nhiều tiêu chí để phân loại dòng tiền song nếu xét theo quy mô, khối lượng thì ta sẽ có dòng tiền thông minh (dòng tiền lớn) và dòng tiền nhỏ lẻ. Sở dĩ gọi là dòng tiền thông minh vì đứng sau đó có thể là cả một tổ chức, quỹ đầu tư, nhà đầu tư có tiềm lực tài chính lớn, kiến thức sâu rộng, mạng lưới thông tin bao quát khắp thị trường.
Họ còn được biết đến với những cái tên như nhà tạo lập, đội lái, nhà cái, cá mập tài chính… với khả năng đẩy lệnh giao dịch một cách nhanh và sức ảnh hưởng lớn làm khuynh đảo thị trường. Bên cạnh đó, họ còn nắm bắt được nhiều nguồn thông tin phong phú về doanh nghiệp, biết được ai đang nắm lượng cổ phiếu lớn và qua đó có thể phán đoán được diễn biến tiếp theo từ giá cổ phiếu để có hành động phù hợp.
Bên cạnh phe tạo lập, người đưa ra các chính sách và luật lệ để quản lý thị trường tài chính, dòng tiền thông minh là thế lực quan trọng quyết định giá của một loại tài sản. Đầu tư theo dòng tiền thông minh là việc nghiên cứu, tìm hiểu xem các quỹ đầu tư, tổ chức lớn đang đổ tiền vào ngành nào, cổ phiếu nào và nương theo họ, đón những cơn sóng họ tạo ra. Dòng tiền lớn đổ vào nơi nào, nơi đó sẽ tạo ra lợi nhuận.
Tất nhiên không phải lúc nào hướng đi của dòng tiền lớn cũng đúng 100% song xác suất họ phạm sai lầm thường không lớn. Lý do là vì họ có nguồn lực dồi dào cả về con người, trang thiết bị để phân tích thị trường, cùng với đó là tài chính mạnh mẽ và những ưu thế đặc biệt trong việc nắm bắt thông tin. Ngay cả trong tình huống đầu tư sai, họ cũng tuân thủ đúng nguyên tắc giao dịch để cắt lỗ đúng nguyên tắc, do đây là một chiến lược được xác nhận bởi rất nhiều thành viên, không phải một người để có thể dễ dàng phá bỏ nguyên tắc đặt ra.
Vì vậy, có thể nói giao dịch theo dòng tiền thông minh là cách khôn ngoan để kiếm được lợi nhuận. Chưa kể, ưu thế của nhà đầu tư cá nhân là khả năng mua bán linh hoạt hơn, dễ dàng hơn so với nhà tạo lập và đội lái. Đây chính là vũ khí bí mật mà nếu tận dụng được nó, nhà đầu tư vốn nhỏ có thể tự tạo ra lợi thế riêng trên thị trường.
II/ Đầu tư theo dòng tiền thông minh như thế nào?
Với quy mô vốn lớn, hành động của dòng tiền thông minh thường để lại “dấu vết” mà vận động của giá và khối lượng giao dịch chính là biểu hiện rõ nhất. Tuy nhiên, với những quan sát qua các mẫu hình kỹ thuật đơn lẻ thông thường thì xác định hành động của dòng tiền thông minh là vô cùng khó khăn vì đội lái luôn biết cách ẩn mình phía sau vô vàn lệnh giao dịch. Vì vậy, cần có một phương pháp phân tích đủ sâu sắc và tinh tế để truy vết dòng tiền.
Có rất nhiều phương pháp truy vết dòng tiền, nhưng đến thời điểm hiện tại 2 phương pháp phù hợp nhất là theo tính chu kỳ đầu tư VSA và bóc tách từng lệnh giao dịch cụ thể. Trong khi VSA tuân thủ đúng chu kỳ “hút nén nổ xả”, bóc tách từng lệnh trong hàng trăm nghìn lệnh giao dịch mỗi ngày cần phải có sự tham gia của máy học và kỹ thuật data deep learning.
Phương pháp đầu tư theo dòng tiền thông minh VSA
VSA - Volume Spread Analysis có lẽ là phương pháp tiếp cận với khái niệm dòng tiền thông minh có sự quan tâm nhiều nhất tới khối lượng giao dịch. Phương pháp này phân tích kỹ thuật dòng tiền dựa vào 4 giai đoạn: tích lũy - tăng trưởng - suy yếu và bão hòa. Trong đó:
- Tích lũy là giai đoạn nhà tạo lập mua vào cổ phiếu khi giá của chúng còn rẻ, quá trình này thường kéo dài từ 3 - 6 tháng.
- Bước vào giai đoạn Tăng trưởng, nhà tạo lập sẽ đẩy giá tăng lên, đồng thời tung ra các thông tin tốt để thu hút lượng mua từ nhà đầu tư cá nhân.
- Khi lượng mua vào đủ lớn, thị trường sẽ bước vào giai đoạn Bão hòa. Lúc này, nhà cái bán dần cổ phiếu và thời điểm giá tăng mạnh nhất cũng chính là lúc quá trình phân phối hoàn thành.
- Sau khi phân phối kết thúc, dòng tiền lớn rút lui, thị trường rơi vào Suy thoái, giá cổ phiếu lao dốc. Thậm chí nhà tạo lập còn đạp giá xuống sâu hơn bằng cách tăng cường nguồn cung. Khi giá đã giảm đủ sâu, các nhà cái có lời, họ sẽ lại thu gom cổ phiếu ở mức giá thấp. Một chu kỳ mới sẽ lại bắt đầu.
Ưu điểm của phân tích theo VSA là giúp nhà đầu tư xem xét được mối quan hệ giữa chênh lệch giá và khối lượng, loại bỏ được tính chủ quan, không bị thao túng do bản thân phương pháp này đã phát hiện ra dòng tiền thao túng giá. Bên cạnh đó, VSA còn xác định nguyên nhân gây ra mất cân bằng cung – cầu. Tuy nhiên trong bối cảnh hiện tại, sự phát triển của kỹ thuật giao dịch mới với ứng dụng hệ thống đặt lệnh tự động khiến VSA không chuẩn xác đến điểm số, gây ra nhiễu tín hiệu dòng tiền.
Hệ thống phát hiện dòng tiền thông minh của Finashark
Để khắc phục hạn chế của VSA, Finashark đã xây dựng công cụ xác định dòng tiền sử dụng hệ thống máy tự học (Machine Learning) nhằm tiếp tục kiểm tra xem hành vi của Nhà cái, hay dòng tiền thông minh có tuân thủ các bước phân tích dòng tiền từ VSA hay không, từ đó giúp nhà đầu tư có góc nhìn chính xác hơn.
Về cơ bản, hệ thống sẽ tiến hành kiểm tra sự lặp lại của các lệnh giao dịch có tính giống nhau: về thời gian, về khối lượng, về biên độ giá. Mục đích để tìm hiểu “tính cách” của dòng tiền này. Sau khi xác nhận đủ “significant”, hệ thống sẽ đánh dấu bằng cách gắn tag lên các lên các lệnh này. Khi lệnh được tag càng nhiều, thì sự xuất hiện của dòng tiền lớn càng rõ nét.
Để nhà đầu tư có thể sử dụng được ngay kết quả phân tích dữ liệu, Hệ thống xác định dòng tiền của Finashark bao gồm 4 Module chính:
La bàn tài sản: Đây là công cụ xác định dòng tiền vĩ mô, được thiết kế nhằm đo lường tỷ trọng phân bổ tài sản của dòng tiền thông minh (đại diện là các quỹ) trong danh mục đầu tư hàng ngày của họ. Trong ngắn hạn, tổng tài sản không thay đổi nhưng sẽ có sự dịch chuyển từ tài sản này sang tài sản khác. Và la bàn tài sản sẽ giúp nhà đầu tư sẽ biết được tài sản nào đang được bơm thêm hay rút vốn đi.
Dấu vết dòng tiền: Công cụ này có tác dụng xác định dòng tiền vi mô, đồ thị hóa kết quả bóc tách dòng tiền lớn và dòng tiền từ thị trường chung. Từ đây, nhà đầu tư cá nhân có thể nhìn thấy được điều gì đang diễn ra với tài sản mình quan tâm và xác định có hay không đầu tư và nếu có thì đầu tư như thế nào.
Xác định dòng tiền: Hệ thống sẽ bóc tách chi tiết hành vi của dòng tiền dựa trên 3 khía cạnh: Chỉ báo dòng tiền, Chỉ báo đảo chiều và Chỉ báo rủi ro, sau đó đưa ra chiến lược giao dịch phù hợp.
Bản đồ tài sản Finashark: Công cụ được thiết kế để bóc tách và đồ thị hóa toàn bộ quá trình, giúp cho nhà đầu tư biết được tài sản thật sự đang ở pha nào trong 4 pha của chu kỳ: Pha suy yếu (giá giảm) - Pha hồi phục (giá tạo đáy) - Pha tăng trưởng (giá tăng mạnh) - Pha dẫn dắt (giá ngừng tăng).
Ngoài ra, công cụ xác định dòng tiền của Finashark còn có 2 Module phụ (áp dụng cho tùy loại tài sản):
Chỉ tiêu tài chính dành cho nhà đầu tư muốn quan sát thêm về các tiêu chí cơ bản và ứng dụng riêng cho thị trường cổ phiếu.
Các khuyến nghị tham khảo thêm và đồ thị kỹ thuật.
Đầu tư theo dòng tiền thông minh không phủ nhận tính hiệu quả của các phương pháp chọn lọc cổ phiếu theo phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật, định lượng… Thực tế, khi kết hợp các phương pháp này với nhau, nhà đầu tư sẽ có một chiến lược toàn diện hơn, mang lại hiệu suất đầu tư cao hơn nữa.