Thị trường tiền số: Nên hiểu thế nào cho đúng? Làm sao tồn tại trên thị trường này?

Bên cạnh chứng khoán, tiền số - tiền điện tử cũng tạo nên cơn sốt đầu tư trong thời gian gần đây, nhất là với thế hệ trẻ. Thị trường tiền số có thể tạo ra hàng trăm, hàng nghìn triệu phú chỉ sau một đêm nhưng đồng thời cũng “thổi bay” tài sản của rất nhiều người khác chỉ trong tích tắc. 

Tiếp cận

Hôm 16/4/2021, tỷ phú Mỹ Elon Musk đăng dòng trạng thái "Chó sủa trăng (Doge barking at the moon)", kèm bức tranh cùng tên của họa sĩ Joan Miro trên mạng xã hội Twitter. Ngay sau đó, Dogecoin tăng hơn 100%. Tuy nhiên, chưa đầy 1 tháng sau đó, giá Dogecoin đã giảm gần 40% ngay sau khi Elon Musk xuất hiện trên truyền hình và có bình luận về đồng tiền mã hoá này.

Trong phiên giao dịch sớm ngày 9/11, Bitcoin đã đạt kỷ lục ở mức 67.778 USD/đồng, tăng hơn 130% kể từ đầu năm 2021. Nhưng đến nay, giá trị của đồng tiền mã hóa lớn nhất thế giới này giảm chỉ còn khoảng 50.000 USD/đồng.

“Tăng chóng mặt, giảm điên loạn” có lẽ là những mô tả chính xác nhất về thị trường tiền số trong giai đoạn qua. Góp phần tạo nên sự sôi động của thị trường tiền số thế giới không thể không nhắc tới nhà đầu tư Việt Nam. Theo một báo cáo của Chainalysis, các nhà đầu tư Việt đã kiếm được 400 triệu USD nhờ đầu tư vào Bitcoin và Việt Nam là quốc gia đứng thứ tư về lợi nhuận thu được từ tiền mã hóa, sau Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. 

Thị trường tiền số nói chung và tiền mã hóa nói riêng được dự báo là xu thế tương lai của ngành tài chính. Nhưng trước khi giao dịch với tiền, chúng ta cần phải xác định rõ tiền là gì? Và tiền số nên được hiểu như thế nào cho đúng.

I/ Định nghĩa tiền tệ

Tiền là gì?

Nói một cách dễ hiểu, tiền là một công cụ trao đổi ngang giá sức mua. Nhờ công cụ này, mà các tài sản được trao đổi một cách công bằng khi nhu cầu về giao thương xuất hiện.

Ví dụ, nếu anh A có 2 củ cà rốt, muốn đổi lấy 1 bó rau lang từ anh B. Thì cả hai sẽ cùng quy định giá trị tiền mà tài sản mình có, rồi thông qua đó để đổi lấy tài sản của bên còn lại.

Nhưng ngoài đóng vai trò là vật trung gian, tiền còn đóng vai trò là nơi tích trữ tài sản. Đây là công dụng được rất nhiều người áp dụng để lưu giữ tài sản cho mình. Nhưng thực tế, đây là một sai lầm trong đầu tư, khi người giữ tiền chưa hiểu được bản chất của đồng tiền mình đang có. Vì việc nắm giữ tài sản bằng tiền, gặp một nguy cơ về đồng tiền mất giá (lạm phát), khi chính phủ in tiền quá nhiều mà không có tài sản bảo đảm.

Sự xuất hiện của tiền số

Đây cũng là nguyên nhân chính khiến thị trường tiền số trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết. Khi nó vừa là vật trao đổi ngang giá sức mua, mà lại không bị bất cứ nhà chức trách nào chi phối giá trị đồng tiền. Bên cạnh đó, tiền số còn không bị giới hạn bởi rào cản vật lý, né được rất nhiều chi phí hành chính và thủ tục.  Nhờ vậy, tiền số mang thêm được lợi ích của một loại tài sản đầu tư có giá trị gia tăng theo thời gian.

II/ Tiền số là gì?

Theo định nghĩa của Investopedia, tiền kỹ thuật số/tiền số - Digital Currency là một dạng tiền tệ chỉ có ở dạng kỹ thuật số hoặc điện tử, tức là được xây dựng trên một hệ thống máy tính hoặc mạng lưới của một tổ chức hoặc cá nhân. 

Phân biệt các loại tiền số

Tiền mã hóa (Crypto Currency)

Tiền mã hóa là từ ghép của mã hoá/mật mã (cryptography) với tiền tệ (currency). Tiền mã hóa được bảo mật bằng kỹ thuật mã hóa dựa trên nền tảng khai thác sức mạnh của máy tính kết hợp Internet (hay còn được biết đến với thuật ngữ blockchain). Tiền mã hóa hoạt động trong một hệ sinh thái mở, có thể được chuyển đổi sang các dạng tiền tệ khác. Đa số tiền mã hóa được phát hành bởi tổ chức/cá nhân nhưng họ không có quyền kiểm soát toàn bộ lượng tiền này mà do chính cộng đồng quản lý thông qua cơ chế mã hóa, phân quyền trong hệ thống. 

Trong thế giới tiền mã hóa, Bitcoin, Ethereum là hai đồng tiền giá trị nhất, được nhiều tổ chức trên thế giới công nhận.

Tiền điện tử pháp định 

Đây là loại tiền tương đương với tiền tệ quốc gia, được phát hành bởi các tổ chức nhưng ở hình thức điện tử. Ví dụ tiền trong tài khoản ngân hàng được công nhận ở Việt Nam, hay tiền trong ví điện tử được công nhận như Momo, Viettel Pay...

Tiền ảo (Virtual Currency) 

Loại tiền này được biết đến trong game và xuất hiện trước thuật ngữ tiền mã hóa. Tiền ảo được phát hành nội bộ bởi các tổ chức, công ty và họ có toàn quyền kiểm soát số tiền này. Tiền ảo không được hoặc rất hạn chế đổi ra các loại tiền pháp định và chỉ quy đổi ở trong một cộng đồng hẹp với nhau ví dụ như tiền ảo sử dụng trong game để mua bán vật phẩm, tiền khuyến mãi ở các nền tảng mua sắm…

Lưu ý: Các khái niệm trên chỉ mang tính chất tương đối. Chẳng hạn, về mặt học thuật, tất cả những đồng tiền không hữu hình thì đều có thể gọi là tiền ảo. Nếu hiểu theo nghĩa này thì tiền mã hóa cũng có thể coi là tiền ảo.

Đặc tính của tiền số

So với tiền tệ vật chất và hữu hình (tiền giấy, tiền xu), tiền kỹ thuật số không có thuộc tính vật lý. Giao dịch liên quan đến tiền kỹ thuật số được thực hiện bằng máy tính hoặc ví điện tử kết nối với internet hoặc các mạng được chỉ định. Chúng có thể được sử dụng để mua hàng hóa và thanh toán cho các dịch vụ. Bên cạnh đó, các loại tiền kỹ thuật số cũng cho phép thực hiện các giao dịch xuyên biên giới một cách nhanh chóng và dễ dàng.

Tiền kỹ thuật số có thể là tập trung (CeFi) hoặc phi tập trung (DeFi). 

Trong thị trường tài chính tập trung - CeFi (Centralized Finance), các thành phần như tổ chức, thị trường giao dịch hay các công cụ đều được quản lý tập trung. Khi giao dịch CeFi, tất cả các tài sản, sản phẩm, dịch vụ trong tài chính sẽ được uỷ thác cho tổ chức nào đó. Các loại tiền pháp định (Fiat) sẽ thuộc hệ thống CeFi.

Còn DeFi - tài chính phi tập trung là thuật ngữ dùng để chỉ các hạ tầng tài chính thay thế (alternative financial infrastructure) được xây dựng trên cơ sở công nghệ blockchain. Các loại tiền mã hóa như Bitcoin, Ethereum… sẽ thuộc hệ thống DeFi.

III/ Tại sao tiền số lại gây sốt toàn cầu?

Theo cách phân loại như trên, dễ thấy rằng loại tiền số gây sốt toàn cầu trong thời gian qua chính là tiền mã hóa - crypto được tạo ra từ công nghệ blockchain. 

Nhưng điều gì khiến loại tiền này trở nên hot như vậy? Giá trị của tiền số nằm ở đâu?

Về bản chất, tiền mã hóa không được vận hành bởi bất kỳ tổ chức trung gian nào, bao gồm cả chính phủ hay ngân hàng, mà được quyết định bởi thuật toán và thị trường. Với mô hình phi tập trung, chính phủ và ngân hàng không can thiệp được các giao dịch, các thông tin được mã hóa bảo đảm tính riêng tư như thông tin cá nhân, tên tuổi… của người mua – người bán. Như vậy, đồng tiền kỹ thuật số dựa trên công nghệ blockchain sẽ giúp kiểm soát tốt hơn vấn đề tiền giả, rửa tiền, tài trợ khủng bố… đồng thời sẽ mở ra nhiều dịch vụ tiện ích thông minh mới. 

Trên thị trường tiền số hiện nay, phần lớn người chơi mua chúng vì tâm lý FOMO, vì bị choáng ngợp bởi việc tăng giá hàng trăm, hàng triệu lần của một đồng tiền. Tuy nhiên, cũng có một bộ phận không nhỏ nhà đầu tư mua và giữ tiền mã hóa như một loại tài sản tích trữ vì niềm tin.

Chuỗi đào tạo Phân tích kỹ thuật thực chiến - Đầu tư theo đà tăng trưởng Phần 2

 

IV/ Làm thế nào để tồn tại trên thị trường tiền số?

Đầu tư tiền số có thể khiến bạn trở nên giàu có chỉ sau một đêm nhưng cũng khiến không ít người nghèo đi hay rơi cảnh nợ nần. Và cũng giống như nhiều hình thức đầu tư khác, số người thành công thường ít hơn rất nhiều so với người thất bại. Nguyên nhân cơ bản vẫn là do người chơi không thực sự hiểu bản chất của tiền số mà chỉ chạy theo trào lưu, không tìm hiểu kỹ về đồng tiền. Mặt khác, cũng có không ít những “sàn” giao dịch tiền mã hóa trá hình, dự án ảo không có thực, biến tướng đa cấp… thu hút người chơi bằng những cam kết lợi nhuận hấp dẫn nhằm lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Tiền số là sản phẩm vừa có tính công nghệ, vừa có yếu tố tài chính. Do đó, trước khi đầu tư, bạn cần phân biệt mình đang đầu tư về tài chính hay đầu tư về công nghệ. 

Nếu mục đích là đầu tư tài chính, bạn phải xem đồng tiền này có thể giải quyết vấn đề gì trong đời sống hay được sử dụng trong cộng đồng nào, lớn hay nhỏ, tiềm năng phát triển của cộng đồng trong tương lai ra sao. Nếu bạn đầu tư vì công nghệ, bạn phải xem đội ngũ tạo ra đồng tiền là ai, cộng đồng blockchain đánh giá nó như thế nào, nó có gì đặc biệt so với các đối thủ hay không… Về điểm này, đầu tư tiền số cũng có nét tương đồng với đầu tư cổ phiếu. Nghĩa là quyết định mua/bán phải dựa trên việc xác định xu hướng, phân tích thị trường, đánh giá những tác động của các yếu tố vĩ mô, vi mô tới giá, phân tích giá trị nội tại… chứ không phải là ngồi xem giá, xem biểu đồ lên xuống.

Để hạn chế rủi ro, nhà đầu tư cũng cần xây dựng chiến lược và kỷ luật. Chiến lược đa dạng danh mục, quản trị vốn, quản trị rủi ro và tuân thủ kỷ luật về việc chốt lời, cắt lỗ… 

Tiền số là một thị trường có nhiều tiềm năng nhưng rủi ro cũng rất cao. Nếu muốn đầu tư, bạn chỉ nên bắt đầu với một khoản tiền nhỏ để làm quen. Đừng để lợi nhuận, để tâm lý sợ bỏ lỡ cơ hội khiến bạn không còn cơ hội để đầu tư.