Trái phiếu: Liệu có nên bỏ qua?

So với cổ phiếu, trái phiếu thường bị nhiều nhà đầu tư “ngó lơ” vì lợi nhuận không ấn tượng bằng. Tuy nhiên, ưu thế của loại chứng khoán này lại chính là dòng tiền đều đặn cho dù thị trường giảm điểm, cổ phiếu rớt giá. Vậy nên hay không nên đầu tư trái phiếu?

Tiếp cận

Đầu tư trái phiếu thu hút nhiều nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư mới có ít kinh nghiệm và kiến thức với thị trường vì lợi nhuận từ trái phiếu tương đối ổn định và cao hơn so với gửi tiết kiệm ngân hàng. Tuy nhiên, trái phiếu vẫn là một sản phẩm tài chính nên không thể tránh khỏi những tiềm ẩn rủi ro nếu không tìm hiểu kỹ.

I/ Trái phiếu là gì?

Trái phiếu là loại chứng khoán do một tổ chức phát hành nhằm huy động nguồn vốn vay từ nhà đầu tư. Tổ chức phát hành có nghĩa vụ thanh toán lãi suất định kỳ và tiền đầu tư ban đầu khi đến kỳ đáo hạn. 

Trái phiếu có thể có hình thức chứng chỉ, bút toán ghi nợ hoặc dữ liệu điện tử (do tổ chức phát hành quyết định). Thời hạn trái phiếu thường tối thiểu là 1 năm.

Đặc điểm của trái phiếu

Về bản chất, trái phiếu là chứng khoán nợ, ghi nhận nghĩa vụ trả nợ của bên vay với bên cho vay. Do đó, lợi nhuận từ đầu tư trái phiếu (trái tức) chính là khoản tiền lãi mà đơn vị phát hành trái phiếu phải trả thường kỳ cho người mua (trái chủ). Người mua không chịu bất kỳ trách nhiệm nào về hiệu quả sử dụng vốn vay. Đồng thời việc trả lãi không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của tổ chức phát hành. 

Điều này có nghĩa là dù bên tổ chức phát hành có hoạt động kém hiệu quả, không tăng trưởng thì lợi nhuận của người cho vay nhìn chung sẽ không bị ảnh hưởng (với điều kiện là doanh nghiệp vẫn có khả năng trả nợ). Trường hợp với trái phiếu doanh nghiệp, nếu doanh nghiệp bị giải thể hoặc phá sản, trái chủ được ưu tiên thanh toán trước cổ đông nắm giữ cổ phiếu. 

Phân loại trái phiếu

Tiêu chí	Loại trái phiếu
Đơn vị phát hành	Trái phiếu doanh nghiệp: Do doanh nghiệp phát hành.  Bao gồm các loại: Trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ; Trái phiếu doanh nghiệp xanh; Trái phiếu chuyển đổi; Trái phiếu có bảo đảm; Trái phiếu kèm theo chứng quyền.	Trái phiếu Chính phủ: do Bộ Tài chính phát hành	x
Lợi tức trái phiếu	Trái phiếu có lãi suất biến đổi (lãi suất thả nổi): Lợi tức có sự khác nhau giữa kỳ	Trái phiếu có lãi suất bằng 0: Thay vì nhận lãi, trái chủ được mua chiết khấu và được hoàn trả bằng mệnh giá khi trái phiếu đó đáo hạn	Trái phiếu có lãi suất cố định: Lợi tức được xác định dựa theo tỷ lệ phần trăm (%) cố định tính theo mệnh giá
Mức độ đảm bảo thanh toán	Trái phiếu bảo đảm	Trái phiếu không bảo đảm	x
Hình thức	Trái phiếu ghi danh: Ghi tên của người mua trên trái phiếu	Trái phiếu vô danh: Không ghi tên của người mua trên trái phiếu	x
Tính chất	Trái phiếu có quyền mua cổ phiếu: Trái chủ được quyền mua số lượng nhất định cổ phiếu của công ty	Trái phiếu có thể mua lại: Đơn vị phát hành có quyền mua lại một hoặc toàn bộ trước khi trái phiếu đến hạn thanh toán.	Trái phiếu có thể chuyển đổi: Do CTCP phát hành, trái chủ có quyền chuyển sang cổ phiếu của công ty đó.

Chuỗi đào tạo Phân tích kỹ thuật thực chiến - Phần 4

 

II/ Có nên đầu tư trái phiếu không?

Để trả lời câu hỏi này, trước tiên nhà đầu tư phải nắm được những ưu điểm cũng như hạn chế khi đầu tư trái phiếu. 

Ưu điểm của đầu tư trái phiếu

Theo báo cáo của Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam, trong 10 năm trở lại đây, tốc độ tăng trưởng trung bình của thị trường trái phiếu doanh nghiệp tại Việt Nam là  trên 30%. Con số này đưa Việt Nam trở thành một trong những thị trường có tốc độ tăng trưởng cao nhất ở châu Á. Điều này cho thấy trái phiếu không bị “hắt hủi” như mọi người vẫn nghĩ mà ngược lại, đây là một sản phẩm cực kỳ thu hút.

Trong bối cảnh lãi suất tiền gửi ngày càng thấp, chỉ khoảng 5-6%/năm, lợi nhuận từ trái phiếu hấp dẫn hơn hẳn, thông thường khoảng 8 - 10%/năm (thậm chí là cao hơn). Bên cạnh đó, việc có thể chuyển nhượng trái phiếu cũng là một điểm cộng của loại chứng khoán này.

So với cổ phiếu, lợi nhuận từ trái phiếu thoạt nghe có vẻ thấp hơn lợi nhuận bình quân từ đầu tư cổ phiếu. Tuy nhiên, thực tế không phải nhà đầu tư cổ phiếu nào cũng có thể đạt được mức trung bình 15 - 20%. Hãy nhớ, có tới 90-95% nhà đầu tư thất bại trên thị trường chứng khoán (mà phần lớn là đầu tư cổ phiếu). Do đó, lợi nhuận từ trái phiếu tuy không cao nhưng lại ổn định hơn, ít rủi ro hơn. 

Mặt khác, khi mua cổ phiếu, nhà đầu tư cổ phiếu sẽ phải thường xuyên theo dõi, cập nhật diễn biến, tình hình từ thị trường - công việc khá tốn thời gian và sức lực thì trái chủ sau khi lựa chọn được trái phiếu tốt lại có thể “an tâm” và tập trung cho những công việc khác.

Rủi ro khi đầu tư trái phiếu

Có lợi nhuận ắt sẽ có rủi ro và đầu tư trái phiếu cũng không phải ngoại lệ. Nếu không tìm hiểu kỹ doanh nghiệp, đánh giá được tình hình tài chính hiện tại, cũng như tương lai của doanh nghiệp, bạn có thể sẽ phải đối mặt với những vấn đề sau đây:

• Rủi ro tín dụng, doanh nghiệp không có khả năng trả lãi suất định kỳ hoặc thanh toán đúng hạn. 

• Rủi ro thanh khoản: Khi cần tiền mặt, bạn không thể ngay lập tức bán được trái phiếu, hoặc không bán được trái phiếu với mức giá kỳ vọng, hoặc phải tốn nhiều chi phí để bán được.

• Rủi ro định giá lãi suất điều chỉnh, mức điều chỉnh không hợp lý dẫn tới lãi suất cao nhưng rủi ro lớn. 

• Rủi ro khác bao gồm: rủi ro mua lại/tái đầu tư, rủi ro thị trường (lạm phát, lãi suất, bất ổn kinh tế), rủi ro sự kiện (thay đổi về pháp lý, thiên tai và đại dịch).

Vậy tóm lại, nên hay không nên đầu tư trái phiếu?

Giống như với bất kỳ sản phẩm chứng khoán nào khác, việc có nên bỏ tiền đầu tư trái phiếu hay không hoàn toàn phụ thuộc vào mục đích và khẩu vị rủi ro của mỗi người. Với những ai ưa mạo hiểm, thích giao dịch, trái phiếu có lẽ không phải là lựa chọn lý tưởng. Nhưng nếu bạn muốn tìm bến đỗ an toàn hơn cho khoản đầu tư của mình, muốn đa dạng danh mục và quan trọng là không chịu áp lực về tài chính ngắn hạn, trái phiếu chắc chắn là sản phẩm đáng xem xét.

Cách đầu tư trái phiếu an toàn 

Để đầu tư trái phiếu một cách an toàn, bạn có thể tham khảo các bí quyết lựa chọn trái phiếu doanh nghiệp sau đây:

• Chọn doanh nghiệp niêm yết, có lịch sử kinh doanh lâu đời, thông tin minh bạch cụ thể.

• Ưu tiên doanh nghiệp đầu ngành, kinh doanh trong lĩnh vực có tiềm năng tăng trưởng.

• Doanh nghiệp có ban lãnh đạo uy tín, tài năng.

• Doanh nghiệp có tình hình tài chính tốt, tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận đều đặn, tỷ lệ nợ ở mức an toàn…

Thị trường chứng khoán là nơi mà mọi nhà đầu tư đều có thể tìm kiếm cơ hội kiếm tiền, đặc biệt trong giai đoạn thị trường thăng hoa như hiện nay. Cổ phiếu, trái phiếu hay bất cứ loại chứng khoán nào, miễn là bạn thực sự hiểu về khoản đầu tư của mình thì đó đều là những sản phẩm tiềm năng và tất nhiên, nếu có thể, bạn không nên bỏ qua.