Chiến lược bán khống chứng khoán để có lợi nhuận

Bán khống chứng khoán yêu cầu người thực hiện phải có kỹ năng tận dụng được thời điểm thị trường giảm giá. Chiến lược Bán khống có thể mang lại lợi nhuận thông qua các xu hướng tăng và giảm miễn là bạn tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc quản lý rủi ro và quản lí thời gian.

Tất nhiên, kiếm lợi nhuận từ việc bán khống trong xu hướng giảm sẽ dễ dàng hơn vì như Martin Zweig đã nói trong cuốn sách Chiến thắng kinh điển trên Phố Wall (Winning on Wall Street) năm 1986 rằng "xu hướng là bạn". Mặc dù có ưu thế, những người bán khống vẫn bị bất lợi trong các thị trường gấu (giảm), họ thường bị dính các đợt giá áp lực (squeezes) làm thổi bay lệnh dù cắt lỗ được đặt cẩn thận. Hạn chế này cho chúng ta biết rằng để có lợi nhuận dài hạn đòi hỏi nhiều yếu tố hơn là chỉ ném tiền vào một cổ phiếu đang giảm.

(Ảnh minh họa: squeezes)

Để thành thạo việc bán khống cần phải một chiến lược vào lệnh đơn giản, thời điểm hoàn hảo và quản lý rủi ro tốt. Người bán khống cũng cần thực hiện các quy tắc để tăng hiệu quả các chiến lược này, giảm nguy cơ bị Bán non (Short Squeeze) trong thời gian ngắn. Người bán khống thường chịu các khoản lỗ sốc đó là điều tự nhiên là một phần của giao dịch, nhưng mẹo giảm thiểu nó là tìm cách tích cực để lướt sóng những lần cổ phiếu giảm giá thấp hơn.

Ba chiến lược bán khống

Bạn có thể bán khống bất kỳ lúc nào nếu thị trường thanh khoản cao và không có hạn chế đặc biệt. Phương án hiện tại của quy tắc Uptick Rules (một quy tắc được thiết lập bởi Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) yêu cầu lệnh bán khống phải được thực hiện ở mức giá cao hơn giá của phiên giao dịch trước đó) sẽ không có hiệu lực cho đến khi chứng khoán đã giảm 10%, vì vậy, đây hiếm khi là yếu tố để ra quyết định bán khống. Về mặt lý thuyết, nhà môi giới phải có sự đảm bảo cổ phiếu dự trù khi một khách hàng khác nắm giữ vị thế bán khống, nhưng trên thực tế việc bán khống không có cổ phiếu dự trù tương ứng hiện đang phổ biến do thực tiễn kinh doanh cạnh tranh.

Lợi nhuận bán khống tuân theo một trong ba yếu tố:

• Bán tại một đợt điều chỉnh (pullback) trong xu hướng giảm.
• Vào lệnh tại vùng giá dằn co (trading range) và chờ đợi phá vỡ đi xuống (breakdown).
• Bán trong một đợt giảm giá, mất giá hay suy thoái(Decline).

Tất nhiên, nhiều nhà giao dịch chọn bán khống ở mức giá cao mới, nghĩ rằng chứng khoán đã tăng quá xa, nhưng đây là một thảm họa vì xu hướng tăng có thể tồn tại lâu hơn dự đoán của phân tích kỹ thuật hay phân tích cơ bản. Trên thực tế, số lượng lớn những người bán khống phải bán non trong các xu hướng tăng mạnh tạo sức ép làm giá còn tăng cao hơn. Giá chỉ cần tăng một vài điểm thì những nhà giao dịch này bắt đầu bù đắp khoản lỗ, tác động liên tiếp làm giá có thể tăng nhiều điểm trong thời gian tương đối ngắn.

Ford Motor (F) cho thấy 3 chiến lược bán khống có lợi nhuận trong một xu hướng giảm duy nhất. Nhà sản xuất ô tô đã tạo đoạn cuối cùng của mô hình hai đỉnh (double top) giảm giá vào tháng 9 và bị phá vỡ, gây ra các tín hiệu giảm giá mà các nhà giao dịch động lượng có thể sử dụng để bán khống. Sự sụt giảm nhanh chóng kết thúc, nhường chỗ cho một đợt phục hồi không thành công tại vùng hỗ trợ bị phá vỡ, cho phép những người trade theo pullback (điều chỉnh) bắt đầu tham gia. Giá đã quay trở lại mức thấp nhất hàng tuần trong vòng 8 ngày củng cố, khuyến khích các nhà đầu tư ngắn hạn mua vào. Sau đó, giá cổ phiếu bị phá vỡ, tạo ra một chuỗi liên tục các tín hiệu vào lệnh cho mỗi chiến lược.

Mặc dù ví dụ này hoàn hảo, điểm vào lệnh bán khống vẫn có rủi ro đáng kể nên người bán phải canh thời gian chính xác. Thật dễ dàng để bắt theo một xu hướng giảm, có được lợi nhuận sau một cú phá vỡ và bắt được một mức thoái lui thông thường. Vào lệnh tại các đợt điều chỉnh khá hiệu quả, nhưng các thuật toán hiện đại thường đẩy giá lên trên cao hơn mức bị phá vỡ để bạn phải bán non và thu hút những người mua yếu tay, trước khi tiếp nó tục xu hướng giảm. Như trên biểu đồ Ford, giá bật lên trong tháng 9 có thể đã lấp đầy khoảng trống giá (gap) phá vỡ trên 17 mà không ảnh hưởng đến các chỉ báo kỹ thuật, thay vì đảo chiều ngay ở mức giá thấp nhất của tháng 8.

Bán khống: Nên và Không nên

Hiệu quả bán khống có thể được cải thiện với các quy tắc sau đây nhằm giảm thiểu rủi ro và tập trung sự chú ý vào những cơ hội hứa hẹn nhất. Lưu ý rằng việc đuổi theo các mức thấp hơn trong chiến lược động lượng (momentum strategy) nên tránh cho đến khi kỹ năng của người bán khống đã phát triển. Đây là một hạn chế quan trọng vì những vị thế này thường được lấp đầy ở mức giá tồi tệ nhất, do hoạt động của thuật toán.

• Các đợt tăng giá ngắn hạn, không phải đợt bán tháo — Công việc đầu tiên của bạn với tư cách là người bán khống là luôn tránh đám đông, đồng thời sử dụng năng lượng cảm xúc của họ để định vị mức giá tốt nhất có thể. Các đợt giá bật ngược xu hướng giảm cung cấp các điểm vào lệnh lý tưởng để bán khống vì bạn đã biết mức giá mà những người bán khác có khả năng vào lại các vị thế của họ. Rủi ro sẽ xảy ra nếu đám đông đó lớn và họ hy vọng vào một xu hướng tăng mới.
• Bán khống các nhóm ngành mà thị trường yếu nhất chứ không phải mạnh nhất — Hãy để các nhà giao dịch khác phải chóng mặt khi nhìn chằm chằm vào các xu hướng tăng bùng nổ, nghĩ rằng giá đã quá cao và phải giảm xuống. Một kế hoạch tốt hơn là xác định các nhóm ngành yếu đã bước vào xu hướng giảm và tận dụng những lần điều chỉnh để bán khống. Đáng ngạc nhiên là phương pháp này thường có Tỉ lệ bán khống (Short Interest) thấp hơn so với một cổ phiếu nóng giao dịch nhiều, khiến chúng ít bị bán non hơn.
• Xem lịch kinh tế và tránh các mùa tăng giá — Bán khống vào các ngày lễ hoặc trong tuần kết thúc quyền chọn có thể bị lỗ nặng vì những thị trường đó không tuân theo cung hoặc cầu tự nhiên. Cũng tránh bán khống trong điều kiện khối lượng giao dịch thấp, theo kinh nghiệm là "không bao giờ bán khống một thị trường buồn tẻ."
• Bán khống trong Các thị trường đang lộn xộn và xung đột — Thực hiện bán khống khi các chỉ số chính của thị trường trái ngược nhau. Những đối lập này tạo ra sự phân kỳ giảm giá và cho tín hiệu bán. Ngoài ra, người bán có thể sử dụng các điểm dừng lỗ chặt chẽ để kiểm soát lỗ nếu điểm giá điều chỉnh cao hơn.
• Tránh những cổ phiếu được thêu dệt — Các nhà giao dịch thích bán chứng khoán với những câu chuyện đầy màu sắc và mơ hồ được xuất hiện đầy trên các báo chí tài chính và phương tiện truyền thông, họ nghĩ rằng mình đã phát hiện ra cách kiếm tiền ngay lập tức, nhưng những câu chuyện này lại thu hút một đám đông lớn. Đổi lại, chứng khoán phải chịu tỷ lệ bán khống cao, tăng đáng kể tỷ lệ bán non ngay cả trong các xu hướng giảm mạnh.
• Tránh khỏi sự phá vở giả (failed breakdowns) — Giá có thể test liên tục các xu hướng giảm mới. Biết được mức giá bạn có thể chịu lỗ khi giá quay trở lại mức phá vỡ và đặt dừng lỗ bất cứ khi nào có thể. Có rất ít khả năng bị dính lỗ khi mà vị thế bán đã có lợi nhuận, vì vậy điểm dừng không được cao hơn giá hòa vốn của bạn.

Kết luận

Bán khống hoạt động tốt trong thị trường tăng và giảm nhưng yêu cầu các quy tắc tham gia giao dịch và quản lý rủi ro nghiêm ngặt để vượt qua mối đe dọa liên tục của các đợt bán non. Ngoài ra, người bán khống phải kiểm tra thực tế liên tục để xác nhận rằng họ không phải là một phần đám đông đang bị nhắm mục tiêu để gây thua lỗ.