Trong bán khống, một vị thế được mở bằng cách vay cổ phiếu hoặc tài sản khác mà nhà đầu tư tin rằng sẽ giảm giá trị vào một ngày trong tương lai đã định — ngày hết hạn. Sau đó, nhà đầu tư sẽ bán những cổ phiếu đã vay này cho những người mua sẵn sàng trả theo giá thị trường. Trước khi phải trả lại cổ phiếu đã vay, nhà giao dịch đang đặt cược rằng giá sẽ tiếp tục giảm và họ có thể mua chúng với chi phí thấp hơn. Rủi ro thua lỗ khi bán khống về mặt lý thuyết là không giới hạn vì giá của bất kỳ tài sản nào có thể tăng đến vô cùng.
Các nhà giao dịch có thể sử dụng bán khống để đầu cơ và các nhà đầu tư hoặc nhà quản lý danh mục đầu tư có thể sử dụng nó như một biện pháp phòng ngừa rủi ro giảm giá của một vị thế mua trong cùng một cổ phiếu hoặc một chứng khoán có liên quan. Đầu cơ thường mang nhiều rủi ro và cũng là một phương pháp giao dịch nâng cao. Phương pháp phòng ngừa rủi ro (hedging) giao dịch phổ biến hơn bằng cách đặt một vị thế bù trừ để giảm rủi ro.
Ý TƯỞNG QUAN TRỌNG
Trong bán khống, người bán mở một vị thế bằng cách vay cổ phiếu, thường là từ một nhà môi giới-đại lý. Người bán khống sẽ cố gắng kiếm tiền từ việc sử dụng những cổ phiếu đó trước khi họ phải trả lại người cho vay.
Để mở một vị thế bán, một nhà giao dịch phải có một tài khoản ký quỹ và thường sẽ phải trả lãi suất cho giá trị của cổ phiếu đã vay trong khi vị thế được mở. Ngoài ra, Cơ quan quản lý ngành tài chính, Inc. (FINRA) thực thi các quy tắc và quy định quản lý các công ty môi giới và đại lý môi giới đã đăng ký ở Hoa Kỳ, Sở giao dịch chứng khoán New York (NYSE) và Cục dự trữ liên bang đã đặt giá trị tối thiểu đối với số tiền tài khoản ký quỹ phải duy trì — được gọi là ký quỹ duy trì. Nếu giá trị tài khoản của nhà đầu tư giảm xuống dưới mức ký quỹ duy trì, thì cần có thêm tiền để duy trì hoặc vị thế sẽ bị đóng.
Để đóng một vị thế bán, một nhà giao dịch mua lại cổ phiếu trên thị trường — hy vọng ở mức giá thấp hơn giá mà họ đã vay tài sản — và trả lại người cho vay hoặc người môi giới. Nhà giao dịch phải trả phí các khoản lãi suất do nhà môi giới quy định hoặc hoa hồng trên các giao dịch.
Quá trình xác định vị trí các cổ phiếu có thể cho vay và trả lại khi kết thúc giao dịch được nhà môi giới xử lý đằng sau hậu trường. Việc mở và đóng giao dịch được thực hiện thông qua các nền tảng giao dịch thông thường với hầu hết các nhà môi giới. Tuy nhiên, mỗi nhà môi giới sẽ có các tiêu chuẩn mà tài khoản giao dịch phải đáp ứng trước khi họ cho phép giao dịch ký quỹ.
Như đã đề cập trước đó, một trong những lý do chính để tham gia vào hoạt động bán khống là đầu cơ. Các chiến lược dài hạn thông thường (mua cổ phiếu) có thể được phân loại là đầu tư hoặc đầu cơ, tùy thuộc vào hai yếu tố — (a) mức độ rủi ro trong giao dịch và (b) thời gian của giao dịch. Đầu tư có xu hướng ít rủi ro hơn và thường có thời gian dài hạn kéo dài hàng năm hoặc hàng thập kỷ. Đầu cơ là một hoạt động có rủi ro đáng kể và thường có thời gian ngắn hạn.
Hãy tưởng tượng một nhà giao dịch tin rằng cổ phiếu XYZ - hiện đang giao dịch ở mức 50 đô la - sẽ giảm giá trong ba tháng tới. Họ vay 100 cổ phiếu và bán chúng cho một nhà đầu tư khác. Nhà giao dịch hiện đang "bán" 100 cổ phiếu vì họ đã bán một thứ mà họ không sở hữu nhưng đã vay. Việc bán khống chỉ có thể thực hiện được bằng cách mượn cổ phiếu, và không phải lúc nào cũng có sẵn nếu cổ phiếu đã bị bán khống bởi các nhà giao dịch khác.
Một tuần sau, công ty có cổ phiếu bị bán khống báo cáo kết quả tài chính ảm đạm trong quý, và cổ phiếu giảm xuống còn 40 USD. Nhà giao dịch quyết định đóng vị thế bán và mua 100 cổ phiếu với giá 40 đô la trên thị trường mở để trả cho số cổ phiếu đã vay. Lợi nhuận của nhà giao dịch khi bán khống, không bao gồm hoa hồng và lãi suất trên tài khoản ký quỹ, là 1.000 đô la: (50 - 40 = 10 đô la x 100 cổ phiếu = 1.000 đô la).
Xem thêm: Các chiến lược bán khống hiệu quả
Sử dụng kịch bản ở trên, bây giờ giả sử nhà giao dịch không đóng vị thế bán ở mức 40 đô la nhưng quyết định để nó mở để tận dụng sự sụt giảm giá tiếp theo. Tuy nhiên, một đối thủ cạnh tranh đã mua lại công ty với lời đề nghị mua lại là 65 đô la một cổ phiếu và cổ phiếu tăng vọt. Nếu nhà giao dịch quyết định đóng vị thế bán ở mức 65 đô la, khoản lỗ khi bán khống sẽ là 1.500 đô la: (50 đô la - 65 đô la = - 15 đô la x 100 cổ phiếu = - 1.500 đô la). Ở đây, nhà giao dịch đã phải mua lại cổ phiếu với giá cao hơn đáng kể để trang trải vị thế của họ.
Ngoài đầu cơ, bán khống còn có một mục đích hữu ích khác – phòng ngừa rủi ro - thường được coi là hình thức bán khống có rủi ro thấp hơn và đáng kể hơn. Mục tiêu chính của phường pháp phòng ngừa rủi ro là bảo vệ, trái ngược với động cơ lợi nhuận của đầu cơ. Phương pháp hòng ngừa rủi ro được thực hiện để bảo vệ lợi nhuận hoặc giảm thiểu tổn thất trong danh mục đầu tư, nhưng vì nó có chi phí lớn nên phần lớn các nhà đầu tư nhỏ lẻ không thường xem xét nó.
Chi phí phòng ngừa rủi ro tăng gấp đôi. Có những chi phí thực tế của việc bảo vệ rủi ro, chẳng hạn như chi phí liên quan đến việc bán khống hoặc phí bảo hiểm trả cho các hợp đồng bảo vệ quyền chọn. Ngoài ra, có chi phí cơ hội để giới hạn mức tăng của danh mục đầu tư nếu thị trường tiếp tục tăng cao hơn. Ví dụ đơn giản, nếu 50% danh mục đầu tư có mối tương quan chặt chẽ với chỉ số S&P 500 (S&P 500) được bảo vệ và chỉ số này tăng 15% trong 12 tháng tới, thì danh mục đầu tư sẽ chỉ ghi nhận khoảng một nửa số đó tăng là 7,5%.
(Ảnh minh họa)
Bán khống có thể tốn kém nếu người bán đoán sai về biến động giá. Một nhà giao dịch đã mua cổ phiếu chỉ có thể mất 100% số tiền họ bỏ ra nếu cổ phiếu chuyển về 0.
Tuy nhiên, một nhà giao dịch bán khống cổ phiếu có thể mất hơn 100% số tiền đầu tư ban đầu của họ. Rủi ro đến vì không có giới hạn trên cho cổ phiếu:
Ưu điểm
Nhược điểm
Khi đến thời điểm đóng một vị thế, người bán khống có thể gặp khó khăn khi phải có đủ cổ phiếu để mua vì nhiều nhà giao dịch khác cũng đang bán khống cổ phiếu hoặc nếu cổ phiếu được giao dịch ít. Ngược lại, người bán có thể mắc kẹt tại thị trường thu hẹp (squeeze), hoặc một cổ phiếu cụ thể, bắt đầu tăng vọt.
Mặt khác, các chiến lược có rủi ro cao cũng mang lại lợi nhuận cao. Bán khống cũng không ngoại lệ. Nếu người bán dự đoán giá biến động một cách chính xác, họ có thể tạo ra lợi tức đầu tư (ROI) gọn gàng, chủ yếu nếu họ sử dụng ký quỹ để bắt đầu giao dịch. Sử dụng ký quỹ có đòn bẩy, có nghĩa là nhà giao dịch không cần phải bỏ nhiều vốn của họ cho đầu tư ban đầu. Nếu được thực hiện cẩn thận, bán khống có thể là một cách không tốn kém để phòng ngừa rủi ro, tạo cân bằng với các khoản nắm giữ đầu tư khác.
Các nhà đầu tư mới bắt đầu thường nên tránh bán khống cho đến khi họ có thêm kinh nghiệm giao dịch. Điều đó nói lên rằng, bán khống thông qua các quỹ ETF là một chiến lược an toàn hơn một chút do rủi ro bất ngờ tăng lại thấp.
Bên cạnh rủi ro mất tiền đã đề cập trước đây khi giao dịch do giá cổ phiếu tăng, việc bán khống còn có thêm rủi ro mà các nhà đầu tư nên xem xét.
Bán khống được gọi là giao dịch ký quỹ. Khi bán khống, bạn mở một tài khoản ký quỹ, cho phép bạn vay tiền từ công ty môi giới bằng cách sử dụng khoản đầu tư của bạn làm tài sản thế chấp. Cũng giống như khi bạn ký quỹ dài hạn, bạn rất dễ thua lỗ vì bạn phải đáp ứng yêu cầu duy trì tối thiểu là 25%. Nếu tài khoản của bạn trượt xuống dưới mức này, bạn sẽ phải bị gọi ký quỹ (margin call) và buộc phải nạp thêm tiền hoặc đóng vị thế của mình.
Ngay cả khi một công ty được định giá quá cao, có thể hình dung được sẽ mất một thời gian để giá cổ phiếu của nó giảm xuống. Trong khi đó, bạn dễ bị lãi suất, các lần gọi ký quỹ và sẽ đóng lệnh.
Nếu một cổ phiếu được bán khống với giá thả nổi cao và nhiều ngày, thì cổ phiếu đó cũng có nguy cơ tăng lại. Một khi một cổ phiếu bắt đầu tăng giá và những người bán khống bảo đảm giao dịch của họ bằng cách mua lại các vị thế bán của họ. Việc mua này có thể biến thành một vòng lập. Nhu cầu đối với cổ phiếu thu hút nhiều người mua hơn, điều này đẩy cổ phiếu lên cao hơn, khiến nhiều người bán khống mua lại để đảm bảo vị thế của họ.
Các cơ quan quản lý đôi khi có thể áp đặt các lệnh cấm bán khống trong một lĩnh vực cụ thể hoặc thậm chí trên thị trường rộng lớn để tránh hoảng loạn và áp lực bán không chính đáng. Những hành động như vậy có thể khiến giá cổ phiếu tăng đột biến, buộc người bán khống phải đối diện mức lỗ lớn.
Lịch sử đã chỉ ra rằng, nhìn chung, cổ phiếu có xu hướng đi lên. Về lâu dài, hầu hết các cổ phiếu đều tăng giá. Đối với vấn đề đó, ngay cả khi một công ty hầu như không cải thiện trong những năm qua, lạm phát hoặc tốc độ tăng giá trong nền kinh tế sẽ khiến giá cổ phiếu của nó tăng lên phần nào. Điều này có nghĩa là bán khống đang đặt cược ngược lại với xu hướng chung của thị trường.
Không giống như mua và nắm giữ cổ phiếu hoặc đầu tư, bán khống bao gồm các chi phí đáng kể, ngoài hoa hồng giao dịch thông thường phải trả cho các nhà môi giới. Một số chi phí bao gồm:
Lãi suất ký quỹ có thể là một khoản chi phí đáng kể khi giao dịch ký quỹ. Vì giao dịch bán khống chỉ được thực hiện thông qua tài khoản ký quỹ, lãi suất phải trả cho các giao dịch bán khống có thể cộng dồn theo thời gian, đặc biệt nếu các vị thế bán khống được mở trong thời gian dài.
Cổ phiếu khó vay — vì lãi suất ngắn hạn cao, thả nổi hạn chế hoặc bất kỳ lý do nào khác — có phí cho cổ phiếu “khó vay” có thể khá đáng kể. Phí dựa trên tỷ lệ hàng năm có thể dao động từ một phần nhỏ đến hơn 100% giá trị của giao dịch bán khống và được đánh giá theo tỷ lệ cho số ngày giao dịch được mở. Vì lãi suất cổ phiếu khó vay có thể dao động đáng kể từ ngày này sang ngày khác và thậm chí trong ngày, nên số tiền chi phí chính xác không thể biết trước. Phí thường được nhà môi giới, đại lý đánh vào tài khoản của khách hàng vào cuối tháng hoặc khi kết thúc giao dịch bán khống và nếu nó khá lớn, có thể làm giảm lợi nhuận của một giao dịch Bán hoặc làm trầm trọng thêm khoản lỗ. .
Người bán khống có trách nhiệm thanh toán cổ tức trên cổ phiếu bán khống cho đơn vị mà cổ phiếu đó đã được vay. Người bán khống cũng bắt đầu thanh toán do các sự kiện khác liên quan đến cổ phiếu bán khống, chẳng hạn như chia tách cổ phiếu, chuyển nhượng và phát hành cổ phiếu thưởng, tất cả đều là những sự kiện không thể đoán trước.
Hai chỉ số được sử dụng để theo dõi hoạt động bán khống cổ phiếu là:
Cả hai chỉ số bán khống trên đều giúp các nhà đầu tư hiểu tâm lý chung tăng hay giảm đối với một cổ phiếu.
Ví dụ, sau khi giá dầu giảm vào năm 2014, các bộ phận năng lượng của General Electric Co. (GE) bắt đầu kéo theo hiệu suất của toàn bộ công ty. Tỷ lệ lãi suất ngắn hạn đã tăng từ dưới 1% lên hơn 3,5% vào cuối năm 2015 khi những người bán khống bắt đầu dự đoán sự sụt giảm của cổ phiếu. Vào giữa năm 2016, giá cổ phiếu của GE đã đạt mức cao nhất là 33 USD/cổ phiếu và bắt đầu giảm. Vào tháng 2 năm 2019, GE đã giảm xuống còn 10 USD/cổ phiếu, đem đến lợi nhuận 23 USD trên mỗi cổ phiếu cho bất kỳ người bán khống nào đủ may mắn để bán cổ phiếu gần đỉnh vào tháng 7 năm 2016.
Thời điểm rất quan trọng khi bán khống. Cổ phiếu thường giảm giá nhanh hơn nhiều so với khi tăng giá, và một cổ phiếu tăng giá đáng kể có thể bị xóa sổ trong vài ngày hoặc vài tuần do thu nhập bị bỏ lỡ hoặc sự hình thành yếu tố giảm giá khác. Do đó, người bán khống phải điều chỉnh thời gian giao dịch gần như hoàn hảo. Tham gia giao dịch quá muộn có thể dẫn đến chi phí cơ hội lớn khi lợi nhuận bị mất, vì phần lớn sự sụt giảm của cổ phiếu có thể đã xảy ra. Mặt khác, tham gia giao dịch quá sớm có thể gây khó khăn cho việc giữ vị thế bán do các chi phí liên quan và các khoản lỗ có thể xảy ra (lỗ lớn) nếu cổ phiếu tăng nhanh.
Có những lúc bán khống thành công, chẳng hạn như sau:
Xu hướng thống trị của thị trường chứng khoán hoặc lĩnh vực đang trong thị trường giá xuống. Vì vậy, các nhà giao dịch tin rằng “xu hướng là bạn” có cơ hội tốt hơn để thực hiện các giao dịch bán khống có lợi nhuận trong một thị trường gấu cố định hơn là trong giai đoạn tăng giá mạnh. Những người bán khống thích trong những môi trường mà sự sụt giảm của thị trường diễn ra nhanh chóng, rộng và sâu — như thị trường gấu toàn cầu năm 2008-09 — bởi vì họ có thể kiếm được lợi nhuận như ý trong thời gian đó.
Các nguyên tắc cơ bản của cổ phiếu có thể xấu đi vì bất kỳ lý do nào — tăng trưởng doanh thu hoặc lợi nhuận chậm lại, tăng thách thức đối với doanh nghiệp, chi phí đầu vào tăng gây áp lực lên tỷ suất lợi nhuận, v.v. Đối với thị trường rộng lớn, các nguyên tắc cơ bản xấu đi có nghĩa là một loạt dữ liệu yếu hơn cho thấy kinh tế có thể suy thoái, các diễn biến địa chính trị bất lợi như mối đe dọa chiến tranh hoặc các tín hiệu kỹ thuật giảm như giá đạt mức đỉnh mới khi khối lượng giao dịch giảm, độ rộng thị trường suy giảm. Những người bán khống có kinh nghiệm thích đợi cho đến khi xu hướng giảm được xác nhận trước khi thực hiện các lệnh Bán, hơn là vào lệnh trước rồi dự đoán về một động thái giảm giá. Vì cổ phiếu hoặc thị trường có thể tăng cao hơn trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng khi đối mặt với các yếu tố cơ bản xấu đi, như trường hợp thường xảy ra trong giai đoạn cuối của thị trường tăng giá.
Bán khống cũng có xác suất thành công cao hơn khi xu hướng giảm được xác nhận bởi nhiều chỉ báo kỹ thuật. Các chỉ báo này có thể bao gồm sự cố xuống dưới mức hỗ trợ dài hạn quan trọng hoặc sự giao cắt xuống của đường trung bình động như “giao cắt tử thần”. Một ví dụ về sự giao cắt xuống giữa đường trung bình động xảy ra khi đường trung bình động 50 ngày của một cổ phiếu giảm xuống dưới mức trung bình động 200 ngày của nó. Đường trung bình động đơn thuần là mức trung bình của giá cổ phiếu trong một khoảng thời gian nhất định. Nếu giá hiện tại phá vỡ lên hoặc xuống mức trung bình nó có thể báo hiệu một xu hướng mới về giá.
Đôi khi, định giá cho một số lĩnh vực nhất định hoặc toàn bộ thị trường có thể cao hơn trong bối cảnh lạc quan tràn lan về triển vọng dài hạn của các lĩnh vực đó hoặc nền kinh tế rộng lớn. Các chuyên gia thị trường gọi giai đoạn này của chu kỳ đầu tư là “giá cả cho sự hoàn hảo”, vì các nhà đầu tư sẽ luôn thất vọng vào một thời điểm nào đó khi những kỳ vọng của họ không được đáp ứng. Thay vì đổ xô vào bán khống, những người bán khống có kinh nghiệm có thể đợi cho đến khi thị trường hoặc vùng đảo chiều bắt đầu giai đoạn đi xuống.
John Maynard Keynes là một nhà kinh tế học có ảnh hưởng người Anh, theo đó các lý thuyết kinh tế của ông vẫn được sử dụng cho đến ngày nay. Tuy nhiên, ông nói: “Thị trường có thể tồn tại bất hợp lý lâu hơn khả năng thanh toán của bạn,” điều này đặc biệt thích hợp cho việc bán khống. Thời điểm tối ưu để bán khống là khi có sự hội tụ của các yếu tố trên.
(Ảnh minh họa)
Đôi khi việc bán khống bị chỉ trích, và những người bán khống bị coi là những kẻ điều hành tàn nhẫn để tiêu diệt các công ty. Tuy nhiên, thực tế là bán khống cung cấp thanh khoản, nghĩa là có đủ người bán và người mua cho thị trường và có thể giúp ngăn chặn các cổ phiếu xấu tăng giá do cường điệu và lạc quan quá mức. Bằng chứng về lợi ích này có thể được nhìn thấy trong bong bóng tài sản làm gián đoạn thị trường. Các tài sản dẫn đến bong bóng như thị trường chứng khoán thế chấp trước cuộc khủng hoảng tài chính 2008 thường khó hoặc gần như không thể bán khống.
Hoạt động bán khống là một nguồn thông tin hợp pháp về tâm lý thị trường và nhu cầu đối với cổ phiếu. Nếu không có thông tin này, các nhà đầu tư có thể mất cảnh giác trước các xu hướng tiêu cực cơ bản hoặc các tin tức bất ngờ.
Thật không may, bán khống bị mang tiếng xấu do các hoạt động của các nhà đầu cơ phi đạo đức áp dụng. Những loại vô đạo đức này đã sử dụng các chiến lược bán khống và các công cụ phái sinh để làm giảm giá một cách giả tạo và tiến hành "các cuộc tấn công mạnh mẽ" vào các cổ phiếu dễ bị tổn thương. Hầu hết các hình thức thao túng thị trường như thế này là bất hợp pháp ở Hoa Kỳ, nhưng nó vẫn diễn ra theo định kỳ.
Quyền chọn bán cung cấp một giải pháp thay thế tuyệt vời cho việc bán khống bằng cách cho phép bạn thu lợi nhuận từ việc giảm giá cổ phiếu mà không cần ký quỹ hoặc đòn bẩy.
Các sự kiện tin tức bất ngờ có thể bắt đầu một đợt giảm giá ngắn sau đó tăng lại có thể buộc người bán khống phải mua với bất kỳ giá nào để đáp ứng các yêu cầu ký quỹ của họ. Ví dụ, vào tháng 10 năm 2008, Volkswagen đã nhanh chóng trở thành công ty giao dịch công khai có giá trị nhất trên thế giới trong thời gian ngắn hạn hoành tráng.
Năm 2008, các nhà đầu tư biết rằng Porsche đang cố gắng tạo dựng vị thế trong Volkswagen và giành quyền kiểm soát đa số. Những người bán khống kỳ vọng rằng một khi Porsche đã giành được quyền kiểm soát công ty, cổ phiếu có thể sẽ giảm giá trị, vì vậy họ đã bán khống cổ phiếu. Tuy nhiên, trong một thông báo bất ngờ, Porsche tiết lộ rằng họ đã bí mật mua lại hơn 70% cổ phần của công ty bằng cách sử dụng các công cụ phái sinh, điều này tạo ra một vòng lập lớn khi những người bán khống mua cổ phiếu để đóng vị thế của họ.
Những người bán khống gặp bất lợi vì 20% cổ phần của Volkswagen thuộc sở hữu của một tổ chức chính phủ không quan tâm đến việc bán và Porsche kiểm soát 70% khác, do đó, có rất ít cổ phiếu có sẵn trên thị trường để mua lại. Về cơ bản, cả lãi suất ngắn hạn và tỷ lệ số ngày trên chi phí đã bùng nổ cao hơn qua đêm, khiến cổ phiếu tăng từ mức thấp €200 lên hơn €1.000.
Một đặc điểm của đợt giảm giá ngắn là chúng có xu hướng giảm giá nhanh chóng và trong vài tháng, cổ phiếu giảm của Volkswagen trở lại mức bình thường.